จากการเดินเท้าทางไกลของกลุ่มชาวบ้านสมัชชาคนจนจากเขื่อนปากมูน เขื่อนสิรินธรและเขื่อนราษีไศล ที่เริ่มตั้งแต่วันที่ 9 สิงหาคม 2544 เพื่อรณรงค์ทำความเข้าใจถึงแนวทางการแก้ไขปัญหาวิกฤตปลาในลำน้ำมูนอันเป็นผลให้ชุมชนประมงล่มสลาย โดยมีข้อเสนอต่อการแก้วิกฤตเรื่องนี้คือ “การเปิดประตูน้ำเขื่อนปากมูนและเขื่อนราษีไศลอย่างถาวร” เพื่อให้ธรรมชาติกลับคืนสู่ความอุดมสมบูรณ์อีกครั้งหนึ่ง

เส้นทางของขบวนรณรงค์เน้นเส้นทางที่เป็นชุมชนริมแม่น้ำสายต่างๆ ในสาขาของแม่น้ำมูน เพื่อจะได้ทำความเข้าใจ บอกกล่าวถึงสิ่งที่เกิดกับแม่น้ำมูนในปัจจุบันและสิ่งที่จะเกิดขึ้นในอนาคตหากมีการเปิดเขื่อนอย่างถาวร โดยการเดินทางจะไม่สร้างความเดือดร้อนให้กับผู้คนที่ใช้ถนนในการสัญจรไปมา

วันนี้ ขบวนเดินเท้ารณรงค์ได้ล่วงเข้าเป็นวันที่ 14 ด้วยระยะทาง 156 กิโลเมตร เลียบแม่น้ำชีข้ามเขตจังหวัดอุบลราชธานีบริเวณอำเภอเขื่องใน เข้าสู่เขตอำเภอยางชุมน้อย จังหวัดศรีสะเกษ ในวันที่ ๒๑ ตุลาคม ๒๕๔๔ นับเป็นจังหวัดที่ ๒ และอำเภอที่ ๗ ของการเดินเท้าในครั้งนี้

สถานที่พักที่จะเป็น วัด โรงเรียน สถานที่ราชการต่างๆ เช่นที่ว่าการอำเภอ ตามแต่จะประสานได้ตามระยะทางที่กำหนดไว้ ซึ่งส่วนใหญ่ก็ได้รับความร่วมมืออย่างดีจากเจ้าของสถานที่ที่ตัวแทนของขบวนเข้าไปประสาน

โดยในวันนี้ขบวนรณรงค์ได้เข้าพักที่วัดบ้านผักขะ ต.ลิ้นฟ้า อ.ยางชุมน้อย จ.ศรีสะเกษ เมื่อขบวนรณรงค์เดินทางมาถึงผู้ใหญ่บ้านผักขะหมู่ที่ 8 ได้เข้ามาทักทาย พูดคุยอย่างเป็นกันเอง จากนั้นผู้ใหญ่บ้านคนดังกล่าวได้ประกาศผ่านเครื่องกระจายเสียงของหมู่บ้าน ชี้แจงเรื่องเดินทางรณรงค์ของสมัชชาคนจน และให้ชาวบ้านผักขะ ต้อนรับโดยเสมือนญาติคนหนึ่ง

นายบุญมี คำเรือง ตัวแทนขบวน กล่าวว่า “การประสานงานส่วนใหญ่ไม่ค่อยมีปัญหานัก เนื่องจากผู้มีอำนาจตัดสินใจค่อนข้างจะเข้าใจ และเห็นด้วยกับการที่จะมีแม่น้ำที่อุดมสมบูรณ์ และส่วนใหญ่ที่ผ่านทางมาเห็นว่าการเปิดเขื่อนจะสามารถแก้ไขปัญหาวิกฤตการณ์ในแม่น้ำมูนได้ในขณะนี้ ไม่ว่าจะเป็นปัญหาเรื่องน้ำท่วมหนัก ซึ่งแถวๆ แม่น้ำชีที่พวกเราเดินทางผ่านมาน้ำท่วมหนักชาวบ้านเดือดร้อน ข้าวในนาน้ำท่วมตายหมด นี่ก็เป็นผลหนึ่งจากการกักแม่น้ำไว้ แม้ว่าเขื่อนจะเปิดอยู่แต่หากว่าอย่างไรก็ไม่เป็นธรรมชาติเพราะแม่น้ำมูนบริเวณปากแม่น้ำกว้างน้ำระบายได้สะดวก ขณะนี้มีเพียงช่องเล็กๆ ๘ ช่องเท่านั้น ดังนั้นนี่คือปัญหาผลกระทบหนึ่ง ส่วนเรื่องปลา ถือเป็นเรื่องวิถีชีวิตที่ได้รับผลกระทบโดยตรง หากเปิดเขื่อนปากมูล ปัญหาเหล่านี้ก็จะหมดไป” นายบุญมีกล่าว

ทางด้านการตอบรับจากชุมชนที่ขบวนผ่านทาง นายบุญมีให้ความเห็นว่า “การตอบรับจากประชาชนตามรายทางได้รับเป็นทางบวกมากกว่าลบ ชาวบ้านเข้าใจดีถึงผลกระทบที่พวกเราได้รับอยู่ โดยเฉพาะชุมชนสองริมฝั่งน้ำทั้งแม่น้ำชี แม่น้ำเซ แม่น้ำมูน เพราะปีนี้เขาได้กินปลาจากแม่น้ำมากกว่าปีก่อนๆ บางคนหาปลาขายมีรายได้ดีขึ้น และบางช่วงมีน้ำท่วมหนักชาวบ้านก็เชื่อว่าการปิดเขื่อนยิ่งเป็นการสร้างความเดือดร้อนให้พวกเขา พวกเราเดินครั้งนี้ได้รับกำลังใจมากพอสมควรไม่ว่าจากคนทั่วไปในหมู่บ้านที่เราผ่าน และที่เราเข้าพัก และจากพระที่เราพัก เพราะการอนุญาตให้พักก็เปรียบเสมือนว่าเราได้รับการตอบรับอย่างดีแล้ว เมื่อวันที่ ๑๙ ที่ผ่านมา ที่วัดสว่างอารมณ์ ในเขตเทศบาลอ.เขื่องใน เจ้าคณะอำเภอเขื่องในได้มาเทศนาเพื่อให้กำลังใจกับพวกเรา ท่านได้ย้ำว่าเมื่อทำในสิ่งที่ถูกต้องก็ไม่ต้องกลัว นอกจากนั้นในหมู่บ้านที่ผ่านกำนันผู้ใหญ่บ้านได้ให้การต้อนรับด้วยการออกมาต้อนรับ พูดคุยด้วยอัธยาศัยไมตรีดี บางหมู่บ้านเช่นบ้านผักขะ ผู้ใหญ่บ้านได้ประกาศทางหอกระจายข่าว กระจายข่าวสารให้ชาวบ้านได้รับรู้ว่าได้มีขบวนรณรงค์มาที่หมู่บ้านและให้ชาวบ้านออกมาต้อนรับพูดคุย พร้อมทั้งหากจะสนับสนุนเสบียงอาหารก็ให้นำไปที่วัดได้ ซึ่งก็ถือว่าทำให้เรามีกำลังใจที่จะเดินรณรงค์ต่อได้” นายบุญมี กล่าวในที่สุด

และในวันนี้เป็นวันที่ครบรอบการเปลี่ยนชุดการเดินของขบวนทั้งชาวบ้านจากเขื่อนราษีไศล เขื่อนสิรินธร และเขื่อนปากมูน ซึ่งแต่ละกรณีปัญหาจะมีข้อตกลงร่วมกันในการผลัดเปลี่ยน ๕วัน ๑๐ วัน หรือ ๗ วันตามแต่สภาพของชาวบ้าน

การสับเปลี่ยนลักษณะดังกล่าวทำให้ขบวนรณรงค์มีเสบียงอาหารไม่ขาดเขินนัก นอกจากนั้นการจัดการเดินวันละไม่เกิน ๑๕ กิโลเมตร และการออกเดินตั้งแต่เช้า(ไม่เกินตีห้า) ทำให้ชาวบ้านไม่เหนื่อยมากขบวนจึงไม่มีปัญหาเรื่องการเจ็บป่วย จะมีบ้างก็เพียงการปวดขาจากการเดิน ซึ่ง ณ ขณะนี้ยังไม่พบปัญหาเรื่องการป่วยหนัก แม้ว่าจะมีคนหลายวัย ตั้งแต่อายุ ๑๒ ปี ถึงประมาณ ๗๕ ปีก็ตาม

ด้าน น.ส.วนิดา ตันติวิทยาพิทักษ์ ที่ปรึกษาสมัชชาคนจน ได้กล่าวต่อกรณีการเดินเท้าทางไกลของกลุ่มสมัชชาคนจนว่า เราต้องการรณรงค์ทำความเข้าใจถึงปัญหาความจริงว่า การสร้างเขื่อนปากมูนที่สร้างปิดปากแม่น้ำมูนได้ส่งผลให้พันธุ์ปลาและจำนวนปลาลดลง ทำลายวิถีชีวิตของชุมชนคนทั้งลุ่มแม่น้ำมูน เพราะปลาไม่สามารถขึ้นมาวางไข่ได้ ภายหลังการทดลองการเปิดเขื่อนปากมูลเป็นเวลาเพียง ๔ เดือน พบว่าในแม่น้ำมูนมีปลาจำนวน 119 ชนิด ซึ่งส่วนใหญ่มากกว่า 95 เป็นปลาอพยพมาจากทะเลสาบเขมรเข้ามาตามแม่น้ำโขง

นายชนะ กิคำ ตัวแทนชาวบ้านบ้านค้อใต้ ต.โพธิ์ศรี อ.พิบูลมังสาหาร จ.อุบลฯ หนึ่งในอาสาสมัครเดินเท้าให้ความเห็นเกี่ยวกับการอพยพของปลาว่า ปลาจากแม่น้ำโขงจะเข้ามาวางไข่และหากินในแม่น้ำมูนในช่วงฤดูน้ำแดง คือช่วงเดือนพฤษภาคม-เดือนสิงหาคม หลังจากเพาะฟักจนลูกปลาหากินเองได้พ่อปลาแม่ปลาก็จะเดินทางกลับสู่แม่น้ำโขงและทะเลสาบเขมรในช่วงฤดูน้ำลดคือช่วงเดือนพฤศจิกายน - มกราคม และรอจนถึงฤดูน้ำแดงในปีต่อมาก็จะเดินทางมาวางใข่ในแม่น้ำมูนอีกครั้งหนึ่ง แต่พอมีการสร้างเขื่อนปากมูนวงจรชีวิตปลาก็เปลี่ยนไป ปลาจากแม่น้ำโขงไม่สามารถเดินทางผ่านเขื่อนปากมูนได้ ทำให้ชาวบ้านที่มีอาชีพประมงไม่สามารถจับปลาได้ ดังนั้นการแก้ไขปัญหาของชาวบ้านปากมูนก็คือการเปิดประตูน้ำอย่างถาวรเพื่อให้ปลาเข้ามาในแม่น้ำมูนได้ ชุมชนประมงก็จะมีปลาจับเพื่อเลี้ยงครอบครัว การเดินเท้าทางไกลครั้งนี้เพื่อสร้างความเข้าใจกับชุมชนว่าการเปิดประตูเขื่อนปากคือทางออกที่จะทำให้ชาวบ้านจับปลาได้

ผู้สื่อข่าวรายงานว่าขบวนเดินเท้าในครั้งจะมุ่งหน้าไปที่อำเภอราษีไศล ซึ่งจะมีการจัดเวทีเสวนาร่วมกับองกรค์ พันธมิตร และจะมีชาวบ้านเข้าร่วมจำนวนกว่า 15.00 คน

รายงานจาก ขบวนเดินเท้าทางไกล ๒๒ ตุลาคม ๒๕๔๔

สมภาร คืนดี /ไพจิตร ศิลารักษ์

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

กำหนดเส้นทางรณรงค์ 22 คุลาคม – 2 พฤศจิกายน

เวลา 05.00 น. เดินทางออกจาก ที่พัก ( ศาลาเอนกประสงค์ อำเภอยางชุมน้อย ) เดินทางผ่านบ้านยางชุมใหญ่ และเดินต่อไปเข้าพักที่วัดบ้านผักขะ ( เขตอำเภอยางชุมน้อย ) ระยะทาง 8 กิโลเมตร ( เดินทางตามเส้นทาง อ.ยางชุมน้อย ไป จ.ศรีสะเกษ )

เวลา 05.00 น. เดินทางออกจาก ที่พักบ้านผักขะ อ.ยางชุมน้อย เดินทางผ่านบ้านดอนโก – บ้านค้อ 1 – บ้านค้อ 2 – บ้านเมืองแสน - บ้านกุดเมืองฮาม - บ้านแก้งเดินทางต่อไปยังสถานีสูบน้ำบ้านแสนแก้ว อ.ราษีไศล เข้าพักที่สถานีสูบน้ำบ้านแสนแก้ว ระยะทาง 12 กิโลเมตร ( เดินตามเส้นทางระหว่างหมู่บ้าน )

เวลา 05.00 น. เดินทางออกจาก ที่พักสถานีสูบน้ำบ้านแสนแก้ว เดินทางผ่านบ้านแสนแก้ว – บ้านส้มป่อยใหญ่ – บ้านโง้ง - ไปยังบ้านโก พักค้างคืนที่โรงเรียนบ้านโก ระยะทาง 12 กิโลเมตร ( เดินตามเส้นทางระหว่างหมู่บ้าน )

เวลา 05.00 น. เดินทางออกจาก ที่พัก โรงเรียนบ้านโก เดินทางผ่านบ้านท่า เดินต่อไปบ้านยาง อ.ราษีไศล เข้าพักที่ โรงเรียนบ้านยาง ระยะทาง 10 กิโลเมตร ( เดินตามเส้นทางระหว่างหมู่บ้าน )

เวลา 05.00 น. เดินทางออกจาก ที่พัก โรงเรียนบ้านยาง เดินทางผ่านบ้านโนน – บ้านใหญ่ – บ้านกลาง เดินทางต่อไปยังที่ว่าการอำเภอราษีไศล เข้าพักที่สนามหน้าที่ว่าการอำเภอราษีไศล ระยะทาง 7 กิโลเมตร ( เดินตามเส้นทาง อ.ยางชุมน้อย - ราษีไศล )

เวลา 09.00 น  เดินรณรงค์ในตัวอำเภอราษีไศล

เวลา 10.00 น. พี่น้องผู้เดือดร้อนจากเขื่อนหัวนา / เขื่อนราษีไศล ร่วมสมทบขบวน (ผู้เข้าร่วม 1,500 คน) เวลา 19.00 น. – 21.00 น. เวทีวัฒนธรรม