eng homeabout usmekong riversalween rivermun riverthai baan researchpublication
 

คำประกาศวอล์คเกอร์ครีก (Walker Creek Declaration)

แม่น้ำมีชีวิต: พันธมิตรนานาชาติเพื่อการฟื้นฟูแม่น้ำและ ชุมชนที่ได้รับผลกระทบจากเขื่อน

25 กรกฎาคม 2541

ด้วยเหตุที่ว่า:

แม่น้ำที่ไหลอย่างอิสระและมีชีวิตคือปัจจัยสำคัญที่เอื้อประโยชน์ต่อชีวิตมนุษย์และธรรมชาติ แม่น้ำยังตอบสนองต่อ ความจำเป็นและความต้องการทั้งในด้านนิเวศวิทยา เศรษฐกิจ จิตวิญญาณ วัฒนธรรม ตลอดถึงสุนทรียภาพ

แม่น้ำทั่วโลกซึ่งไม่สามารถประเมินคุณค่าได้นี้ บัดนี้ได้ถูกทำลายจากเขื่อนนับแสนเขื่อน ซึ่งได้ทำให้เกิดพื้นที่น้ำท่วมจำนวนมหาศาล ที่ล้วนแล้วแต่งดงามที่สุดในโลกและเป็นถิ่นอาศัยที่อุดมสมบูรณ์ของพรรณพืชพันธุ์สัตว์ อีกทั้งบ้านเรือนและผืนแผ่นดินของ ประชาชนนับสิบล้านคน เขื่อนได้ทำให้ชุมชนจำนวนมหาศาลซึ่งเคยพึ่งพาความเอื้ออารีย์ของแม่น้ำที่ไหลอย่างอิสระและผู้ที่อาศัย ผืนแผ่นดินสองฝั่งน้ำให้ยากจนลง และเขื่อนยังได้ก่ออันตรายทางสาธารณสุขที่อันตรายอีกด้วย

เขื่อนได้ปิดกั้นการไหลของธาตุอาหาร ตะกอน และเส้นทางของพันธุ์ปลาและพันธุ์สัตว์น้ำต่าง ๆ มันยังทำให้น้ำในแม่น้ำปนเปื้อน การทำลายระบบน้ำท่วมตามธรรมชาติที่มีความสำคัญด้วยการทำลายระบบนิเวศน์ การเกษตรและการประมงที่พึ่งพาน้ำท่วมตาม ธรรมชาติ และเขื่อนเป็นตัวการทำให้สัตว์น้ำลดลงและสูญพันธุ์ รวมทั้งทำลายระบบนิเวศน์ปากแม่น้ำและชายฝั่งทะเล

เขื่อนหลายแห่งได้รับใช้สังคมด้วยการผลิตกระแสไฟฟ้า การเก็บกักน้ำและผันน้ำ การป้องกันน้ำท่วม การเดินเรือ และการท่องเที่ยว ในอ่างเก็บน้ำ แต่บัดนี้ เรารู้แล้วว่าประโยชน์เหล่านี้ต้องแลกด้วยต้นทุนทางเศรษฐกิจ คุณค่าของระบบนิเวศน์ และต้นทุนทางสังคม จำนวนมหาศาล และบ่อยครั้งยังต้องประสบกับหายนะ เรายังได้เรียนรู้อีกว่าต้นทุนกับผลประโยชน์ของเขื่อนนั้นไม่ยุติธรรมเนื่อง จากผู้ที่ได้รับประโยชน์ไม่ได้แบกภาระค่าใช้จ่าย

ประสบการณ์หลายทศวรรษที่ผ่านมา ทำให้เรารู้ว่า บัดนี้ คำสัญญาด้านประโยชน์ของเขื่อนจำนวนมากไม่เคยเป็นจริง ในทางกลับกัน ผลกระทบของเขื่อนก็เกิดขึ้นอย่างแสนสาหัสมากกว่าที่ประเมินไว้ มันเป็นการยากที่จะสร้างวงจรธรรมชาติและหน้าที่ของแม่น้ำ ให้เหมือนกับที่ไม่มีเขื่อน ความพยายามเพื่อแก้ไขผลกระทบด้านลบจากการสร้างเขื่อนได้พิสูจน์ให้เห็นแล้วว่ามีราคาแพงและไร้ ประสิทธิภาพ

ความรู้จากประสบการณ์ตลอดหลายทศวรรษที่ผ่านมาได้นำไปสู่การพัฒนามาตรฐานอย่างต่อเนื่องในการวางแผน การออกแบบ และการใช้งานเขื่อน รวมทั้งการประเมินผลกระทบทางสังคมและสิ่งแวดล้อม การเข้าถึงข้อมูลข่าวสาร การมีส่วนร่วมของสาธารณะ ในกระบวนการตัดสินใจ และการประเมินผลกระทบและการทำงานของเขื่อนเป็นระยะ ๆ เขื่อนจำนวนที่ถูกสร้างไปแล้วจะไม่มีทาง สร้างขึ้นมาได้หากว่ามันได้ทำตามหลักการวางแผน ขั้นตอนปฏิบัติ และหลักเกณฑ์ ตามที่ยอมรับกันในปัจจุบัน เขื่อนบางแห่งขัดต่อ กฎหมายเนื่องจากมันถูกสร้างขึ้นโดยการละเมิดกฎหมาย หรือไม่ก็ไม่ได้จัดทำรายงานการประเมินผลกระทบทางสังคมและ สิ่งแวดล้อม รวมถึงไม่ได้จ่ายค่าชดเชยให้กับประชาชน

เขื่อนจำนวนมากในปัจจุบันเป็นสิ่งล้าสมัย เขื่อนจำนวนมากได้หมดอายุลง และวัตุประสงค์ในระยะยาวเทียบไม่ได้กับผลเสียของมัน เขื่อนจำนวนมากไม่ปลอดภัยและคุกคามชีวิตประชาชนนับล้านคน รวมทั้งทรัพย์สิน พันธุ์ปลา และสัตว์ป่า

เขื่อนจำนวนมากต้องเสียค่าใช้จ่ายในการซ่อมบำรุงและการแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อมและสังคมมากกว่าผลประโยชน์ที่ได้จากเขื่อน และค่าใช้จ่ายในการรื้อเขื่อนในหลาย ๆ เขื่อนได้ปรากฏว่าถูกกว่าค่าใช้จ่ายในการเก็บเขื่อนไว้ใช้ แม้ว่ายังไม่นับรวมประโยชน์ทาง สังคมและสิ่งแวดล้อมที่จะได้จากการรื้อเขื่อนเข้าไปด้วย

ทุกวันนี้ การเคลื่อนไหวที่ขยายตัวทั่วโลกได้ตระหนักถึงความสำคัญของแม่น้ำที่มีชีวิต ประชาชนได้เรียกร้องเพื่อเปลี่ยนแปลงครั้ง ใหญ่ในการใช้งานเขื่อนโดยให้ลดผลกระทบลง การปลดระวางและรื้อเขื่อนที่ล้าสมัยและอันตรายทิ้ง และการฟื้นฟูแม่น้ำและชุมชน ในอดีตที่ได้รับผลกระทบจากเขื่อน

เพราะฉะนั้น:

เราจึงก่อตั้ง "แม่น้ำมีชีวิต" พันธมิตรนานาชาติเพื่อการฟื้นฟูแม่น้ำและชุมชนที่ได้รับผลกระทบจากเขื่อน ด้วยการทบทวน ปลดระวางเขื่อน หรือรื้อเขื่อนทิ้ง

จะต้องมีการประเมินอย่างอิสระและโปร่งใสเพื่อแยกแยะว่าเขื่อนไหนที่ควรใช้งานต่อ เขื่อนไหนควรแก้ไขผลกระทบ และเขื่อน ไหนควรปลดระวางหรือรื้อทิ้ง เขื่อนแต่ละแห่งที่จะใช้งานต่อจะต้องพิสูจน์ในประเด็นของผลกระทบทางนิเวศน์วิทยาและสังคม เศรษฐศาสตร์ และความปลอดภัย

จะต้องมีการเตรียมแผนการปลดระวางเขื่อนทุกเขื่อนทั้งที่สร้างไปแล้ว กำลังก่อสร้าง หรือยังไม่ได้สร้าง แผนนี้จะต้องครอบคลุมถึง การรื้อเขื่อนทิ้ง การฟื้นฟูแม่น้ำ อ่างเก็บน้ำ และพื้นที่ชุ่มน้ำ รวมไปถึงกลไกในการระดมทุนสำหรับเขื่อนที่ปลดระวาง

เจ้าของเขื่อนและผู้ได้รับผลประโยชน์จากเขื่อนต้องรับผิดชอบค่าใช้จ่ายหากจะใช้งานเขื่อนต่อ ทั้งในการแก้ปัญหาสิ่งแวดล้อม การฟื้นฟูความเสียหายที่ผ่านมา และค่าใช้จ่ายที่เกี่ยวกับการปลดระวางหรือรื้อเขื่อนทิ้ง กลไกการระดมทุนจะต้องตั้งขึ้นเพื่อเป็นค่า ใช้จ่ายในการปลดระวางเขื่อนที่ถูกปล่อยทิ้งไว้หรือเขื่อนที่เจ้าของเขื่อนขาดเงินทุน องค์กรนานาชาติ(เช่น ธนาคารโลก ธนาคารเพื่อ การพัฒนาแห่งเอเซีย ฯลฯ) ที่ได้ให้เงินทุนในการสร้างเขื่อนจะต้องร่วมรับผิดชอบการปลดระวางหรือรื้อเขื่อนทิ้งด้วย

มาตรฐานความปลอดภัยของเขื่อนที่เข้มงวดจะต้องถูกพัฒนาและบังคับใช้ ซึ่งรวมถึงการเตรียมความพร้อมต่างๆ การเปิดเผยพื้นที่ที่จะ ถูกน้ำท่วมและแผนฉุกเฉินในการอพยพประชนหากเขื่อนพัง รวมทั้งต้องจัดให้มีการประกันภัย บันทึกเกี่ยวกับความ(ไม่)ปลอดภัย ของเขื่อนจะต้องเปิดเผยต่อสาธารณะ ค่าใช้จ่ายในการดำเนินการพัฒนามาตรฐานความปลอดภัยของเขื่อนจะต้องมาจากเจ้าของเขื่อน และผู้ที่ได้รับประโยชน์จากเขื่อนรวมทั้งองค์กรนานาชาติที่เกี่ยวข้อง

การวิจัยทางด้านวิทยาศาสตร์ ด้านนิเวศวิทยา และด้านสังคม รวมทั้งการศึกษาเขื่อนที่หมดอายุจะต้องได้รับการสนับสนุนจากรัฐบาล และองค์กรสร้างเขื่อน

แผนการจัดการลุ่มน้ำและพลังงานจะต้องถูกพัฒนาโดยยึดกระบวนการการมีส่วนร่วมและต้องโปร่งใส โดยแผนการจัดการลุ่มน้ำจะ ต้องรวมเอาการเกษตรและการประมงที่ยั่งยืน การวางผังเมือง การจัดการน้ำท่วม การประปา และการรักษาสิ่งแวดล้อม ส่วนแผนพลัง งานจะต้องรวมเอาการจัดการด้านความต้องการและตระหนักถึงต้นทุนและผลกระทบที่จะเกิดขึ้นกับคนรุ่นต่อไปเข้าไปด้วย

สำหรับเขื่อนที่ได้สร้างความเสียหายอย่างมหันต์ต่อแม่น้ำและชุมชนต่าง ๆ การรื้อเขื่อนทิ้งคือข้อเสนอที่สมเหตุสมผลทั้งทาง เศรษฐศาสตร์ ทางเทคนิค ทางสังคม และทางสิ่งแวดล้อม เพื่อแก้ไขผลกระทบเหล่านี้และเพื่อการฟื้นฟูแม่น้ำจึงต้องลงทุนในการคืน ชีวิตให้แม่น้ำซึ่งจะก่อให้เกิดประโยชน์อันยิ่งใหญ่สำหรับสังคมมนุษยและธรรมชาติ ทั้งในวันนี้ และอนาคตข้างหน้า

ปล่อยให้แม่น้ำมีชีวิต !

รับรองโดย

American River ประเทศสหรัฐ ฯ

Assembly of the Poor (สมัชชาคนจน) ประเทศไทย

European River Network ประเทศฝรั่งเศสและยุโรป

Florida Defenders of the Environment ประเทศสหรัฐฯ

Friends of the Earth ประเทศสหรัฐ ฯ

Friends of the Eel River ประเทศสหรัฐ ฯ

Glen Canyon Institute) ประเทศสหรัฐ ฯ

International River Network ประเทศสหรัฐ ฯ

John Muir Project, Earth Island Institute ประเทศสหรัฐ ฯ

lets Help the River Movement ประเทศรัสเซีย

Narmada Bachao Andolan ประเทศอินเดีย

Pedder 2000 ประเทศออสเตรเลีย

River Alliance of Wisconsin ประเทศสหรัฐ ฯ

Save our Wild Salmon Coalition ประเทศสหรัฐ ฯ

SOS Loire Vivonte ประเทศฝรั่งเศส

Water Watch of Oregon ประเทศสหรัฐ ฯ

Wildlife Fund Thailand (มูลนิธิคุ้มครองสัตว์ป่าและพรรณพืชแห่งประเทศไทย ฯ) ประเทศไทย

Zeleny Svit-Green World ประเทศอูเครน

 

 
 

สมาคมแม่น้ำเพื่อชีวิต   138/1 หมู่ 4 ต.สุเทพ อ.เมือง จ.เชียงใหม่   50200
Living River Siam Association  138 Moo 4, Suthep, Muang, Chiang Mai, 50200   Thailand
Tel. & Fax.: (66)-       E-mail : admin@livingriversiam.org

ข้อมูลในเวปนี้สามารถนำไปเผยแพร่ได้โดยอ้างอิงแหล่งที่มา