เขื่อนในรัฐฉานและพรมแดนไทย-พม่า

เนื้อหาข้างล่างนี้จะเป็นการรวบรวมข่าวสารที่ทั้งผลิตโดยทางสมาคมเองและสำนักข่าวอื่นๆโดยจะเกี่ยวข้องกับเขื่อนในรัฐฉานและพรมแดนไทย-พม่าที่ตั้งอยู่ในบริเวณลุ่มน้ำยมตอนบน

แม่น้ำสาละวินเป็นแม่น้ำนานาชาติที่ยาว ที่สุดสายสุดท้ายในภูมิภาคอุษาคเนย์ ที่ยังคงไหลอย่างอิสระ สาละวินมีต้นกำเนิดจากการละลาย ของหิมะบริเวณที่ราบสูงธิเบต เหนือเทือกเขาหิมาลัย แม่น้ำสาละวินไหลลงสู่มลฑลยูนนาน ประเทศจีน ที่ซึ่งเรียกสายน้ำนี้ว่า นู่เจียง จากนั้นก็ไหลต่อเข้าสู่แผ่นดินเขต ประเทศพม่าผ่านรัฐฉาน รัฐคะยา ก่อนที่จะกลายเป็นแม่น้ำกั้นพรมแดน ระหว่างไทยกับพม่าที่จังหวัด แม่ฮ่องสอน ตรงข้ามกับรัฐกะเหรี่ยง

หลังจากไหลกั้นพรมแดนไทยกับพม่า ๑๑๘ กิโลเมตร จึงไหลลงมาบรรจบกับแม่น้ำเมย ที่บ้านสบเมย จังหวัดแม่ฮ่องสอน หลังจากนั้นแม่น้ำสาละวินจึงไหลวกกลับเข้าประเทศพม่า และไหลลงสู่มหาสมุทรอินเดียที่อ่าวเมาะตะมะ ที่รัฐมอญ รวมระยะทางทั้งหมด ๒,๘๐๐ กิโลเมตร นับเป็นแม่น้ำสายที่ยาวเป็นอันดับที่ ๒๖ ของโลก

ลุ่มน้ำสาละวินเป็นบ้านของกลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆ กว่า ๑๔ กลุ่มทั้งในจีน พม่า และไทย ปัจจุบันลุ่มน้ำแห่งนี้เป็นเป้าหมายของโครงการเขื่อนมากมาย ได้แก่เขื่อนชุด ๑๓ แห่งในเขตจีน เขื่อนท่าซางในรัฐฉาน และเขื่อนสาละวินบนพรมแดนไทย-พม่า

นิทานจากบ้านสบเมย : แห่งลุ่มน้ำสาละวิน

นานมาแล้ว มีเจ้าเมืององค์หนึ่งจะตึกแค (กั้นน้ำ) จับปลาตัวใหญ่ในแม่น้ำ สาละวินให้ลูกที่อยากกินปลา ปลาตัวนี้ใหญ่มาก ส่วนหัวของปลาอยู่โจโหละกุย ในเขตสาละวินตอนกลาง ตัวยาวลงไปส่วนหางอยู่ถึงแจแปนทีลอซู (น้ำตกใหญ่ในเขตพม่าก่อน สาละวินไหลงสู่อ่าวเมาะตะมะ) แต่หากน้ำมันจากปลาตัวนี้หลั่งลงพื้น แผ่นดินจะลุกเป็นไฟ และชาวบ้านก็กังวลว่าน้ำจะท่วมบ้านแล้ว จะหนีไปไหน มารชื่อมะกอลีจึงมาขัดขวางการตึกแค โดยครั้งแรกไปบอกท่านเจ้าเมือง

“ลูกเราตาย ช่วยไปทำศพให้หน่อยเถิด” มารว่า เจ้าเมืองที่กำลังจะกั้นน้ำสาละวินอยู่ก็ตอบมา “ลูกตายไปก็มีลูกใหม่ได้” ไม่สนใจเจ้ามารมะกอลี ต่อมาเจ้ามารก็กลับมาใหม่บอกไป “เมียเราตาย ช่วยไปทำศพให้หน่อยเถิด” เจ้าเมืองตอบกลับมา “เมียตายก็หาเมียใหม่ได้” พลางกั้นน้ำต่อไป ในครั้งที่สามเจ้ามารมะกอลีมาบอกเจ้าเมืองว่า “แม่เราตาย ช่วยไปทำศพให้หน่อยเถิด” เจ้าเมืองไม่รู้จะตอบไปอย่างไร จึงต้องเลิกกั้นน้ำ ตามเจ้ามะกอลีกลับไปยังเมือง แต่ก็พบว่าทุกคนยังอยู่ครบ เจ้าเมืองจึงไม่ได้กั้นน้ำสาละวิน และชาวบ้านก็ได้อยู่กันอย่างปรกติสุขเรื่อยมา

ข้อมูลพื้นฐาน